Οι μυθικές-θρυλικές διαστάσεις των εγκαινίων μιάς πόλης...

Είχε μείνει μόνος του. Τους είχε κερδίσει όλους. Ο τελευταίος του αξιόλογος αντίπαλος ο Λικίνιος είχε ηττηθεί εδώ και μερικούς μήνες. Ο Κωνσταντίνος γύρισε στην Ρώμη κτίζοντας την αψίδα του θριάμβου του και εκεί το 326 γιόρτασε την επέτειο των 20 χρόνων από την αρχική του αναγόρευση σε Αύγουστο. 

Το κλίμα στην Δύση δεν ήταν όμως το ιδανικότερο. Έτσι ακολουθώντας την τακτική του Διοκλητιανού- που ειχε αναγορευσει σε  πρωτεύουσα την Νικομήδεια και του Γαλέριου που ειχε επιλεξει  την Θεσσαλονίκη-, ο Κωνσταντίνος βάζει τον θεμέλιο λίθο στην πρώην μεγαρική αποικία του Βυζαντίου, εκεί όπου ο Βόσπορος χύνεται στην Προποντίδα και η Ευρώπη προσεγγίζει την Ασία. Έτσι λοιπόν στις 4 Νοεμβρίου του 328 ιδρύεται η Νέα Ρώμη και ξεκινά μία αυτοκρατορία που μέλλει να αντέξει μέχρι το 1453. Μας λέει ο Φιλοστόργιος ότι ανέλαβε ο ίδιος ο Κων/νος να χαράξει τα όρια της πόλης. Καθώς είχε απομακρυνθεί πάρα πολύ σε σχέση με τα παλαιότερα όρια, οι αρχιτέκτονες τον ρωτήσανε “που σκοπεύεις να φθάσεις;”. Και εκείνος τους απάντησε “ώσπου να σταματήσει αυτός που προπορεύεται εμού” δηλώνοντας ότι ενεργούσε κάτω από θεία θέληση και καθοδήγηση. Ο αυτοκράτορας περίμενε μέχρι να ολοκληρωθούν τα βασικότερα έργα για να δώσουν στην Νέα Ρώμη την αίγλη που της ταίριαζε αλλά ανέμενε και τους θετικους οιωνους απο τους επισημους οιονωσκόπους της αυλης. Έτσι λοιπόν στις 11 Μαίου του 330 γίνονται τα επίσημα εγκαίνια της νέας πρωτεύουσας που κορυφώθηκαν με μία σειρά εορταστικών εκδηλώσεων που κρατήσανε 40 μέρες. 

 

Οι πρώιμοι Χριστιανοί συγγραφείς προσπαθήσανε να δώσουνε στην οικοδόμηση της νέας πρωτεύουσας ένα τελεολογικό χαρακτήρα για να μπορέσει να ταυτιστεί η ίδρυση της πόλης με την επικράτηση της νέας θρησκείας. Ο Κων/νος κτίζει τον ναό της Αγίας Ειρήνης και την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων (την επέλεξε ως δικό του μαυσωλείο). Οι περισσότερες πληροφορίες για τον κοσμικό χαρακτήρα των εγκανείων της νέας πρωτεύσουσας προέρχονται κυρίως από συγγραφείς του 6^ου και 7^ου αιώνα. Οι περιγραφές αυτές βασίζονται και σε πραγματικά γεγονότα και σε απήχηση των τοπικών θρύλων. Ένας από τους κύριους συγγραφείς, ο Ιωάννης Μαλάλας στην χρονογραφία του μας ανασυνθέτει την εορταστική ατμόσφαιρα που επικρατούσε εκείνη την Άνοιξη του 330 δίπλα στις όχθες του Βοσπόρου. Μας λέει λοιπόν ότι ο αυτοκράτορας κατέβηκε στο κέντρο του νέου φόρουμ όπου πραγματοποίησε τελετή αφιέρωσης της στήλης που κτίστηκε στο σημείο όπου σύμφωνα με τον θρύλο ο Κων/νος είχε δει θείο όραμα που τον καθοδήγησε να οριοθετήσει την πόλη. Σαράντα μέρες μετά η αυλή του επέστρεψε στο ίδιο σημείο όπου αναρτήθηκε άγαλμα του αυτοκράτορα ως θεού Ηλίου-Απόλλωνα στην κορυφή της στήλης. 

Η στήλη ήταν ένα είδος φυλακτού για την πόλη. Τα 7 τύμπανα του από πορφυρό γρανίτη είχαν μεταφερθεί από την Τροία ενώ λεγότανε ότι στα θεμέλια του βρισκόντουσαν αντικείμενα ιδιαίτερης αξίας τόσο για τους χριστιανούς όσο και τους ειδωλολάτρες. Λέγεται ότι εκεί ήταν θαμμένη η πέτρα που κτύπησε ο Μωυσής και ανέβλησε νερό στην έρημο, ένα από τα πανέρια των άρτων και των ιχθύων από το θαύμα της Γαλιλαίας, αλλά και το περίφημο Παλλάδιο (άγαλμα της Αθηνάς) όπου ο Αινείας το είχε πάει στην Ρώμη από την Τροία και το οποίο ο Κων/νος το έκλεψε από την παλιά Ρώμη. Φυσικά το άγαλμα του Κων/νου Ήλιου ήταν φτιαγμένο από χρυσό. (Στα επόμενα χρόνια - με την οριστικη επικρατηση του χριστιανισμου-ειπώθηκε για να αποφευχθούν οι παγανιστικοί συμβολισμοί ότι το άγαλμα περιείχε κομμάτι του τίμιου ξύλου και οτι  στο στέμμα του υπήρχαν τα 7 καρφιά που είχαν χρησιμοποιηθεί στην σταύρωση του Χριστού). Μετά την τοποθέτηση του αγάλματος όλοι πήγαν στον ιππόδρομο. Πριν την έναρξη των αγώνων, μπήκε μέσα ένα άρμα στην αρένα που έφερε το χρυσό άγαλμα του αυτοκράτορα και μικρό άγαλμα της τύχης (για τα επόμενα τουλαχιστον 200 χρόνια το άγαλμα του αυτοκράτορα περιφερότανε κατά την επέτειο των εγκαινίων μέσα στον ιππόδρομο και όλοι μετέπειτα οι αυτοκράτορες αποδίδανε τιμή προσκύνησης στον ιδρυτή της πόλης). 

Μοιράστηκαν στον κόσμο καινούργια νομίσματα (οι μελετητές λένε ότι τα νομίσματα φέρανε στις όψεις τους την πόλη και την Νίκη). Αφθονα φαγητα και ποτα. Γίνανε τελετουργικές πομπές και παρελάσεις καθώς και πανηγυρική θεία λειτουργία στην Αγία Ειρήνη. (ΟΙ πηγές δεν μας αναφέρουν παγανιστικές τελετές αλλά είναι σίγουρο ότι δεν γίνανε παγανιστικές θυσίες γιατί ο Κων/νος είχε δηλώσει από χρόνια την απέχθεια του για αυτές). Το σίγουρο είναι ακόμα και αν οι περιγραφές τείνουν προς την υπερβολή τα εγκαίνεια της πόλης απέκτησαν μυθικές διαστάσεις και δημιούργησαν ένα νέο τρόπο εορτασμού. Το νεο αυτο προτυπο εορταστικων τελετων εφαρμοστικε στα επομενα χρονια σε διαφορες περιοχες της αυτοκρατοριας οπως για π.χ στα εγκαινια διαφορων ναων στους αγιους τοπους ή πολεων . Αυτή είναι λοιπόν η απαρχή της ιστορίας της νέας Ρώμης, της Βασιλεύσας, της Κωνσταντινούπολης, της πόλης αφιερωμένης στην Θεοτόκο, την πόλη που την ζήλεψανε και θελήσανε να την κατακτήσουνε όλοι. Είναι η πόλη που έφτιαξε τα λαμπρότερα και  καλύτερα ψηφιδωτά, άριστες αγιογραφίες, γέννησε το τελειότερο μουσικό σύστημα στον κόσμο, σε αυτήν την πόλη κτίστηκε ο Ναός κόσμημα όλων των αιώνων, αυτή η πόλη είχε το πιο τέλειο υδραγωγείο όλων των εποχών, αυτή η πόλη είχε σύστημα υγείας με οργάνωση νοσοκομείων όπως το σημερινό. Φτιάχτηκε ένας ιππόδρομος απίθανων διαστάσεων και χωριτικότητας θεατών (τι να μας πει και το κολλοσαίο...)

Αυτή είναι η Κωνσταντινούπολη η Βασιλευουσών Βασιλεύουσα η πόλη που έγινε μύθος και θρύλος η πόλη που έδωσε την ελπίδα της ελευθερίας και αναγέννησης σε ένα έθνος υπό ζυγό 400 χρόνων.

Ας χαρούμε λοιπόν σήμερα όλοι μαζί την γέννηση της πόλης και της αυτοκρατορίας που έζησε πάνω από χίλια χρόνια (330-1453) γιατί σε λίγες μέρες (αποφράδα ημέρα της 29^ης Μαίου) πρέπει να θρηνήσουμε και να τιμήσουμε έναν άλλο Κων/νο που είχε το θάρρος να κάνει ένα last stand ισάξιο του Λεωνίδα και των 300 του μόνο και μόνο για να υπερασπιστεί την πόλη των πολεων και να περάσει και αυτός στην ιστορία όπως ο προκάτοχος ιδρυτής της ......

Κοντάκιον των εγκαινείων

Της Θεοτόκου η Πόλις, τη Θεοτόκω, προσφόρως, την εαυτής ανατίθεται σύστασιν' εν αυτή γαρ εστήρικται διαμένειν, και δι΄αυτής περισώζεται και κραταιούται, βοώσα προς αυτήν' Χαίρε η ελπίς, πάντων των περάτων της γής.